‘Dames & heren.’
Op de toon zoals ik normaliter de laatste ronde aankondig of roep dat de bar gesloten is.
Lang niet iedereen hoort me.
‘Dames & heren.’
Ik hou nog ff stil & ga dan door: ”t Is Dodenherdenking. Ik zou willen vragen om 2 minuten stilte.’
& Meteen in ‘t engels: ‘Ladies & gentlemen. Here in Holland, today is the national day for remembering the dead of the 2nd World War. I ask you for 2 minutes of silence.’

Er wordt nog wat ge-sssst tegen mensen die niet doorhebben wat er aan de hand is. De laatste klanten komen uit de kelder tevoorschijn.
‘Wat is ‘t hier stil,’ merkt 1 van hen op.
‘Dodenherdenking,’ sist m’n collega.
In een automatisch gebaar pak ik nog 2 lege glazen voordat ik besef dat ook ‘t personeel stil moet houden. Zoals ik ‘s middags Fret nog had toegebeten.

Ik sta stil. Kijk voor me uit. Onrustig, want ik ben niet gewend stil te staan. M’n blik gaat heen & weer: naar de klanten, naar de afwas, naar de bar, naar m’n collega’s.
Denk ik nu wel aan de doden? Ik denk helemaal nergens aan. Behalve dat ik me druk maak over m’n blik. Iedereen kan zien dat ik me niet stil kan houden, me onrustig voel. & Er druppelt wat zweet over m’n voorhoofd. Terwijl ik me niet eens beweeg.
Hoezo dodenherdenking? Ik kan helemaal niet denken aan doden die ik niet gekend heb. Aan omstandigheden die ik niet heb meegemaakt.
Ik houd me stil. Kijk naar de klok. Die 1e minuut duurt lang. Wat moet ik straks zeggen als de 2 minuten voorbij zijn?
‘t Was vanzelfsprekend dat ik degene zou zijn om de mensen op te roepen tot stilte. Ik ben altijd degene die ‘t 1st z’n mond open trekt. Een beetje belangrijk doen, dat is waar ik mee bezig ben. Roepen om stilte & zelf niet weten waar je gedachten naar toe moeten gaan. De 2e WO is niets meer dan een woord voor me, een bonk grijze tijd waarin mensen dood schijnen te zijn gegaan. Ik kan m’n gevoel er niet in leggen.
Ik zie de klok verder tikken. Gelukkig gaat die 2e wat sneller, want nu kan ik aftellen.
Martha kijkt naar me. Ze kijkt vast naar hoe gewichtig ik sta te doen. Ze heeft ‘t vast door. Dat alles maar schijn is. Dat ik eigenlijk bijna niks voel.
Nog een paar seconden. Weet ik wat ik moet zeggen als ‘t zover is?

‘Bedankt.’
Ik mag weer bewegen. Ik heb ‘t mezelf zojuist weer toegestaan.

‘And let it never happen again,’ schreeuwt Barrie door de kroeg, ‘nowhere, never again.’

Belachelijk, denk ik. Een beetje gaan schreeuwen als mensen net uit 2 minuten stilte zijn gekomen. 2 Minuten slechts met eigen gedachten bezig zijn geweest. Ze dan ff wakkerschreeuwen.
Dan heb ik liever de ethiopiërs, die na mijn ‘bedankt’ applaudiseren. Da’s tenminste een ontlading waarbij je anderen niet stoort.

‘t Proeflokaal moet leeg, we zijn gesloten, de mensen naar buiten. Ik ga schoonmaken. Onderwijl overdenken wat voor persoon ik eigenlijk ben.

Ook in stilte is Zijperspace in beweging.