Ik moest ‘t toch ‘ns weten. Ik had ‘t ‘m nog nooit gevraagd. Misschien was ik ‘t alweer vergeten. Ik wilde weten van vroeger. Toen-ie begon te werken. Waar hij was geweest. Hoelang hij had gevaren.
Ik wist wel dat ‘t ‘m moeite zou kosten. Waarschijnlijk wist-ie geen antwoorden meer, of zou hij teveel op zoek gaan naar woorden. Of combinaties van herinneringen die niet in woorden zijn te vangen. Zeker niet met zo’n hoofd als m’n vader.

‘Nu even iets heel anders,’ zei ik, nadat m’n moeder over m’n zieke tante had verteld. Ik keek m’n vader aan. Keek naar m’n moeder. Ik wist opeens niet meer hoe ik moest beginnen. Waarom zou ik op ‘t verkeerde moment beginnen over ‘t verleden? Ik had er beter 5 jaar geleden vragen over kunnen stellen; dan waren er nog antwoorden van m’n vader zelf mogelijk geweest.
‘Ik wilde ‘ns weten,’ ging ik verder. De druk werd groter. M’n vader zat me met z’n grote ogen aan te kijken. Die ogen die niet veel meer schenen te weten. Elke keer een vraag in z’n blik. Elke keer gebeurt er iets in z’n wereld dat hij niet kan bevatten. ‘t Komt op hem af, hij moet afwachten wat ‘t resultaat van al die gebeurtenissen is. Hij is niet sterk genoeg meer om zichzelf ertegen te wapenen; hij moet vertrouwen op de gang der zaken & anders m’n moeder.
‘Ik vroeg me al een tijdje af….’
M’n moeder keek me ook aan. Ze zag dat ik ‘t tegen m’n vader had. Ze zat klaar om ‘t ‘m uit te gaan leggen. De gaten op te vullen die hoe dan ook voor hem zouden gaan ontstaan.
‘…wanneer je nou aan ‘t varen was. Hoelang bent u eigenlijk wezen varen?’
‘Oh,’ zei m’n vader, ‘dat is …. Dat was …..’
‘Dat is slechts 3 maanden geweest, hè, Niek,’ vulde m’n moeder aan. ‘Naar Australië, & naar India.’
‘Zo lang is dat dus niet geweest,’ zei ik.
‘Nee,’ zei m’n vader.
‘Nee,’ zei m’n moeder, ‘want was ‘t niet zo dat je meteen daarna in dienst moest?’
‘Hmm, dat was….’ M’n vader keek vragend. Hij zag daar boven z’n hoofd de antwoorden staan. Maar hij kon er niet bij. Hij wist ook dat hij er niet meer bij kon. Hulpeloos keek-ie naar m’n moeder. Zij vulde aan. Alsof hij toch z’n verhaal vertelde.
‘& Toen deed Pa een spoedopleiding voor leraar. Maar ze hadden nog niet meteen werk. Toen is Pa nog een paar keer reisleider geweest.’
‘Waren jullie niet op huwelijksreis toen Pa reisleider was naar Zwitserland?’
‘Was dat niet naar …..’
Weer een zin op ‘t laatste moment afgekapt. Steeds dacht ik dat-ie zich plots de details wist te herinneren. Maar elke keer weer was m’n moeder nodig.
‘Naar Bristen,’ vulde m’n moeder opnieuw aan.
‘Daar zijn we later toch wel ‘ns geweest?’ vroeg ik.
‘Over een heel smal pad, steil naar boven,’ vertelde mijn vader.
‘Dat was in ‘t Made, madera, matera, hoe heette dat dal nou ook alweer?’ vroeg m’n moeder zich af.
”t Maderanertal,’ zei m’n vader op z’n zwitserduits. Staccato kwam ‘t er uit. Zoals ze ‘t daar in Uri moeten hebben uitgesproken.

”t Ging vandaag wel goed met Pa,’ zei ik in de auto tegen m’n moeder. Ze bracht me even naar ‘t station.
‘Vandaag gaat ‘t wel,’ antwoordde ze. ‘Maar ‘t gaat toch niet goed met ‘m.’
Ik keek opzij. M’n moeder hield ‘t verkeer in de gaten. Ik kon niet zien wat ze dacht.
‘Van de week waren Theo & Yvon op visite geweest. Toen ze weg waren zei hij: “We moesten maar ‘ns naar huis gaan.” “Maar we zijn thuis, Niek. Dit is onze plek.” “O, ja,” zei hij toen, “dan moeten we die mensen maar ‘ns weg sturen.”‘
Ze stopte voor ‘t station. Ik gaf ‘r een zoen & stapte uit.

In de trein belde ik m’n moeder nog even op.
‘Hoe heette dat dal ook alweer?’ vroeg ik.

Zou ‘t net zoveel veranderd zijn als Zijperspace?