‘Wat zijn jouw ouders dan?’ vroeg Kaspar.
Iedereen had al verteld wat hij of zij zou gaan stemmen overmorgen, een enkeling had z’n twijfels uitgesproken; nu was ‘t tijd om te bepalen waar ‘t vandaan kwam.
De ouders van Kaspar waren communistisch, z’n grootvader was anarchist.
‘Anarchisme is onmogelijk,’ zei Fret. ‘Ze hebben ‘t steeds weer geprobeerd, op papier klopt ‘t, maar als ze ‘t pogen te realiseren, blijkt niets daarvan uitvoerbaar.’
”t Is nog nooit gelukt ‘t anarchisme uit te voeren. Men heeft ‘t ook nooit kunnen proberen,’ zei ik.
‘Jawel,’ wist Kaspar, ‘lees Hans Enzensberger maar ‘ns, ‘De korte zomer van de anarchie’.’

‘Mijn ouders zijn rooms-katholiek,’ vertelde ik Kaspar, ‘zo ben ik ook opgevoed. Ik geloofde zelf ook. Ik was er zelfs heel fanatiek in. Ik probeerde er vanochtend een stukje over te schrijven. Ik schreef: “Ik wilde pastoor worden, maar toen ik er achter kwam dat ik dan niet met m’n moeder
mocht trouwen verzette ik m’n ideaal tot theoloog.” Ik ben te communie geweest. Dat hoorde erbij. Maar op een gegeven moment geloofde ik niet meer. Dat heb ik m’n ouders verteld. Dat was een grote schok voor hun. Ze konden ‘t zich niet voorstellen. Maar toen ik vertelde dat ik ook niet meer naar de kerk wilde, was de ramp niet meer te overzien. Dat kon toch echt niet.’

‘Geloof jij?’ vroeg ik Kaspar, ‘ook al waren jouw ouders communistisch.’
‘Nou, m’n ouders geloofden helemaal niet. Ook niet in ‘t communisme. Ze waren wel communist, maar niet als geloof. Ze waren altijd kritisch. Zo ben ik ook opgevoed. Daarom kost ‘t me ook geen moeite om commentaar op iemand te geven. & Ik realiseer me daar niet altijd bij dat anderen daar moeite mee hebben.’
‘Nee, dat merken we vaak genoeg op ‘t werk.’
‘Ik ben echt heel blij met m’n ouders. Zij hebben me geleerd kritisch te kunnen zijn. ‘t Is niet altijd even makkelijk om dat te hebben, want anderen blijken kritiek veel zwaarder te nemen als dat ik ‘t bedoel, maar ze waren wel fantastisch dat ze me dat hebben meegegeven.’
‘Mijn ouders hebben me dat dus nooit meegegeven. Begrijp me niet verkeerd: mijn ouders zijn ook fantastisch, de liefste ouders die je je voor kan stellen. Maar commentaar geven op elkaars handelingen hoorde er gewoon niet bij.’

‘Weet je,’ zei ik 5 minuten later tegen Kaspar, ”t mooie van ‘t katholicisme is vooral de bijbel. Zoveel mooie avonturen staan daarin. Meteen toen ik wist hoe ik moest lezen heb ik de bijbel verslonden.
Prachtige verhalen, waar je fantasie mee op de loop gaat. Ik denk dat ik nog steeds profijt van de bijbel heb. Met een communistische opvoeding heb je de bijbel gemist.’
‘Ja, maar ik had de sprookjes van Grimm.’
‘Die ben ik gaan lezen toen ik de kinderbijbel uit had. Want ik moest nog een ½ jaar wachten voordat ik m’n communie zou doen & mijn kinderbijbel daarna kado zou krijgen. Verschrikkelijk eng waren die gebroeders Grimm; ik heb er nachten van wakker gelegen.’

In Zijperspace is geloof & systeem gelijkgesteld.